ประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมตะวันออก อิทธิพล คติความเชื่อ และความหมายสถาปัตยกรรม

จุดเริ่มต้นของความสนใจการศึกษาประวัติ ปรัชญา วิวัฒนาการสถาปัตยกรรมตะวันออกของผู้เขียนเกิดขึ้นในช่วงเวลาเรียนวิชาประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรม เมื่อ 23 ปีที่แล้ว ในระหว่างนั่งฟังบรรยายท่านอาจารย์ผาสุข อินทราวุธได้ถามนักศึกษาในชั้นเรียนขึ้นมาคำถามหนึ่งว่า "มีสถานที่ไหนในเอเชียที่นักศึกษาอยากไปเยี่ยมชมบ้าง " ข้าพเจ้ายกมือตอบอย่างสนใจว่า "ผมอยากไปนครวัดครับ" อาจารย์ผาสุขถามกลับมาว่า "ทำไมคุณไม่อยากไปบุโรพุทโธบ้างล่ะ บุโรพุทโธใหญ่มากเลยนะ น่าสนใจทั้งแนวความคิดในการออกแบบ คติความเชื่อและประติมานวิทยามีให้ดูเยอะเลยนะ" ข้าพเจ้านั่งจดอย่างสนใจ ต่อมาจึงเริ่มค้นหาข้อมูลสถานที่ต่าง ๆ ทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญทำให้รู้ว่าสถาปัตยกรรมในดินแดนตะวันออกยังมีอีกหลายแห่งที่น่าสนใจและน่าไปศึกษาเป็นอย่างมาก จนกระทั่งเวลาผ่านไป 15 ปี เมื่อข้าพเจ้าได้ไปยืนอยู่บริเวณลานด้านหน้าของบุโรพุทโธ คำพูดของท่านอาจารย์ก็ผุดขึ้นมาอีกครั้ง สถานที่แห่งนี้ยิ่งใหญ่จริง ๆ และสิ่งนี้เองถือเป็นจุดเริ่มต้นของแรงบันดาลใจในการเขียนหนังสือเล่มนี้
ดินแดนตะวันออกหรือทวีปเอเซียที่เราคุ้นเคยถือเป็นแหล่งอารยธรรมที่สำคัญของโลก เป็นบ่อเกิดแห่งวัฒนธรรม ศาสนา ที่ส่งผลต่อการสร้างสรรค์สถาปัตยกรรมรูปแบบต่าง ๆ ที่ไม่ได้เพียงสร้างขึ้นเพื่อเน้นประโยชน์ใช้สอยเป็นหลักอย่างเดียว แต่ยังมีการแฝงแนวความคิดเกี่ยวกับปรัชญาที่เกี่ยวกับศาสนาเข้าไปด้วย ทำให้รูปแบบสถาปัตยกรรมมีความแตกต่างหลากหลาย มีความซับซ้อนในการออกแบบและก่อสร้าง สถาปัตยกรรมตะวันออกที่หลายคนรู้จักไม่ได้มีแค่ มหาปราสาทนครวัด ถ้ำอชันตา กำแพงเมืองจีน หรือ บุโรพุทโธเท่านั้น แต่ยังจะมีสถานที่อื่น ๆ อีกหลายแห่งที่มีความสำคัญ มีเรื่องราวที่สะท้อนวิถีชีวิต ความเชื่อของผู้คนในหลากหลายพื้นที่ ผู้เขียนพยายามรวมรวมสถาปัตยกรรมหลายประเภทที่สร้างสรรค์ในดินแดนตะวันออกมาสรุปรวมไว้ เพื่อให้ผู้อ่านได้เห็นถึงรูปแบบสถาปัตยกรรมที่แตกต่าง ความหลากหลายของการสร้างสรรค์สถาปัตยกรรมตะวันออกให้ได้มากที่สุด ข้อมูลอ้างอิงจากหลายส่วนทั้งข้อมูลภาคเอกสาร งานวิจัยจากนักวิชาการในสาขาต่าง ๆ ที่ได้ศึกษามาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มาผสมผสานกับประสบการณ์ในการทำงานวิจัย การสอน และการเดินทางไปสำรวจด้วยตนเองของผู้เขียน ทำให้เกิดมุมมองที่แตกต่างจากกรอบข้อมูลทางวิชาการที่ผ่านมา








เนื้อหาภายในหนังสือ "ประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมตะวันออก อิทธิพล คติความเชื่อ และความหมายสถาปัตยกรรม" จะเริ่มกล่าวถึงต้นแบบของอารยธรรมคืออินเดีย หลักการแนวความคิดทางศาสนาที่เป็นต้นกำเนิดของแนวความคิดในการสร้างสรรค์สถาปัตยกรรมรูปแบบต่าง ๆ การแบ่งเรื่องราวตามประเภทของสถาปัตยกรรม เช่น เจดีย์ เทวาลัย วัดถ้ำ วิหาร กำแพงเมือง พระราชวัง สุสาน เป็นต้น นำเสนอกระบวนการวิเคราะห์มูลเหตุ แนวความคิดในการออกแบบที่เป็นปัจจัยที่สำคัญในการศึกษาประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรม รวมถึงการวิเคราะห์เปรียบเทียบรูปแบบสถาปัตยกรรมที่ปรากฏจะทำให้ทราบถึงความสัมพันธ์ระหว่างสถาปัตยกรรมในแต่ละพื้นที่ รวมถึงการเปลี่ยนแปลงจากอิทธิพลจากดินแดนต้นกำเนิดที่ประเทศอินเดียมาสู่สถาปัตยกรรมตะวันออกในดินแดนต่าง ๆ ในหลายพื้นที่ เช่น เกาะลังกา เนปาล ทิเบต จีน ญี่ปุ่น รวมถึงดินแดนในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ในส่วนการจัดทำรูปเล่มของหนังสือเล่มนี้ จะอธิบายรายละเอียด มีภาพประกอบเพื่อสื่อความหมายให้ผู้อ่านได้เกิดความเข้าใจและสามารถเชื่อมโยงความสัมพันธ์ของสถาปัตยกรรมในแต่ละพื้นที่ รวมถึงได้เห็นการคลี่คลายรูปแบบสถาปัตยกรรมแต่ละประเภทอย่างชัดเจนมากยิ่งขึ้น

หนังสือเล่มนี้ ได้รับรางวัลดีเด่น (หนังสือสารคดี) ด้านศิลปวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ ศาสนา และชีวประวัติ จากสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ ประจำปี 2565